Sejneńszczyzna » Kruszczyk błotny (Epipactis palustris) to jeden z piękniejszych rodzimych storczyków z niezwykle oryginalnymi kwiatami znajdujący się pod ścisłą ochroną gatunkową.

Latem, na mokrych łąkach, torfowiskach od czerwca do pierwszych dni sierpnia szczyty pędów wieńczą niezwykłe kwiaty jednego z piękniejszych rodzimych storczyków - kruszczyka błotnego. Ten bardzo subtelny i niezwykle oryginalny kwiat jest wbrew pozorom trwały i wytrzymały, choć ma swoje wymagania. Jeszcze pod koniec XIX wieku dzikie storczyki były bardzo powszechne, jednak obecnie, z powodu degradacji ich siedlisk naturalnych, to coraz rzadsze i ginące rośliny.

Kruszczyk błotny ze swoimi niezwykłymi kwiatami, może nie największymi, bo osiągają do 2 cm dł., są zebrane po kilkanaście sztuk w okazałe, luźne, jednostronne grona. Każdy z nich osadzony jest na czerwonawej, owłosionej i dość długiej szypułce do 70 cm. U podstawy której znajduje się drobna, zielona przysadka. Okwiat wewnątrz mieni się odcieniami bieli, różu i fioletu, na jego tle wybornie prezentuje się ciekawa, dwuczęściowa warżka. Jej przedni człon jest biały, szeroki, o pofałdowanych brzegach a u podstawy widoczne duże, kontrastujące żółte wybrzuszenie.

Człon nasadowy jest płaski, biała powierzchnia pokryta jest purpurowymi żyłkami i dodatkowo posiada dwie trójkątne łatki. Od zewnątrz okwiat przybiera kolor brunatno-zielony. Kwiaty nie produkują nektaru, są jednak odwiedzane przez owady, które zbierają pyłkowiny. Odbywa się to w ten sposób, że owad siadając na warżce odgina swoim ciężarem jej część szczytową, a pyłkowina przykleja mu się do głowy. W niesprzyjających warunkach (np. podczas długotrwałych opadów), gdy owady nie odwiedzają kwiatów, dochodzi do samozapylenia.

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) w grupie gatunków narażonych na wymarcie (kategoria zagrożenia V). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię NT (bliski zagrożenia). Wszystkie nasze polskie storczyki, w tym i kruszczyk błotny, jak widać znajdują się pod ochroną i nie wolno ich wykopywać ze stanowisk naturalnych, jedyne co można to podziwiać w ich naturalnym środowisku (oczywiście z rozsądkiem) tam , gdzie rosły już od dawnych dobrych czasów.